عذرخواهی مناسب چیست و چگونه انجام می‌شود؟
عذرخواهی، در واقع جبران یك خسارت روحی، جسمی یا مالی است. برای این جبران، لازم است كه معذرت خواهی كننده، احساس شرمندگی‌اش را به زبان بیاورد. در عذرخواهی، اگر چه كلمات خیلی مهم اند، اما معمولاً كفایت نمی‌كنند. بیان صریح این كه: "به من بگو چه كار كنم تا از من بگذری و مراببخشی؟" در خیلی از موارد لازم است. گاهی از اوقات ممكن است جبران خسارت‌های مالی كه به شخصی وارد آورده اید، ضرورت پیدا كند. مثلاً ظروفی را در عصبانیت شكسته اید یا... البته در بیان چنین كلماتی هم باید خیلی احتیاط كنید تا به فرد مقابل تان برنخورد: "به من اجازه بده این خسارت را جبران كنم." "می خواهم این احساس شرم لعنتی، دست از سرم بردارد." تهیه یك هدیه مناسب هم تأثیر یك عذرخواهی شفاهی را چند برابر می‌كند.
عذرخواهی، خیلی بزرگ‌تر از آن چیزی است كه اغلب مان فكر می‌كنیم. حفظ حرمت اشخاص و حفظ حرمت خودمان به جای خود ؛ اما باید قبول كرد كه عذرخواهی می‌تواند از ارزش‌های انسانی هم پاسداری كند. چه بین دو نفر، چه بین چندین نفر، چه بین اعضای خانواده و چه بین دولت‌ها و ملت ها.
معذرت خواهی در عمل آن قدرها هم كه فكر می‌كنیم، ساده نیست. عذرخواهی صحیح، راه و رسم خودش را دارد. یعنی اجزای مشخصی دارد كه اگر حق هر یك از این اجزا به درستی ادا نشود، احتمال شكست خوردن و پذیرفته نشدن معذرت خواهی ما كم نیست. اول از همه باید در درون خودمان بپذیریم كه اشتباه كرده‌ایم و مسؤولیت اشتباه مان را قبول كنیم. اما پس از این نكته ذهنی، نكات عینی دیگری هم هستند كه به كار بستن شان، تأثیر عذرخواهی را دو چندان می‌كند.
در معذرت خواهی باید از اشتباه مان اسم ببریم. مثلاً چنین كلماتی برای یك عذرخواهی مناسب نیستند: "اگر باعث آزارتان شده ام، ببخشید"... "اگر به دلیلی از دست من دلخور شده ای، معذرت می‌خواهم"... بهتر است كه اشتباه تان را هم ذكر كنید. مثلاً بگویید: "من واقعاً اشتباه كردم كه پشت سرت حرف زدم. مرا ببخش...."
اشاره به این كه ما خودمان هم متوجه شده‌ایم عملی كه از ما سر زده، اشتباه بوده و باعث دلخوری فرد مقابل مان شده، مهم است. مثلاً: من می‌دانم كه خندیدنم در كلاس، باعث دلخوری ات شد. به همین خاطر، با تمام وجودم از تو معذرت می‌خواهم، مرا ببخش....
عنصر دیگری كه یك عذرخواهی را موثر می‌كند، توضیح این مطلب است كه چرا و چگونه، این رنجش خاطر به وجود آمده است. نباید بگذاریم ابهامات ذهنی فردی كه از ما رنجیده است، سرجایش باقی بماند. یك توضیح خوب و صادقانه می‌تواند خیلی از این ابهامات ذهنی را رفع و رجوع كند. مثلاً ممكن است توضیحات تان چیزهایی از این قبیل باشد: خسته بودم، حالم خوب نبود، ذهنم به بیماری مادرم مشغول بود، حواسم نبود و... قول می‌دهم كه چنین اتفاقی دیگر تكرار نشود.
بخش مهمی از توضیح ما باید به همین نكته اشاره كند كه آن چه مرتكب شده ایم، عمدی نبوده و قصد توهین و بی‌احترامی نداشته ایم. این اشاره، به شخصی كه از ما رنجیده، اجازه می‌دهد كه دیگر در مقابل ما احساس راحتی كند و در برابرمان موضع خصمانه نگیرد.
یك معذرت خواهی خوب، هم چنین باید صادقانه و صمیمانه مطرح شود تا زمانی كه ما به شرم و احساس گناه و پشیمانی خودمان اعتراف نكرده ایم، معمولاً طرف مقابل متوجه نمی‌شود كه آیا ما از عمل مان واقعاً پشیمانیم یا نه. حس نگرانی و شرمندگی ما به هنگام عذرخواهی، به فرد مقابل می‌فهماند كه ما نگرانیم از این كه مبادا رابطه دو طرفه مان به هم بریزد. این اظهار شرمندگی، در واقع، یك احترام مضاعف به شخصی است كه از ما رنجیده است.
البته زمان هم عنصر مهمی به شمار می‌آید.

كی عذرخواهی كنیم؟
 برای یك رنجش ساده، مثلاً وقتی كه حرف كسی را قطع می‌كنیم و اصطلاحاً وسط حرفش می‌پریم، اگر بلافاصله عذرخواهی نكنیم، ممكن است دیگر دیر شود و عذرخواهی مان تأثیرش را از دست بدهد. برای یك دلخوری شدید، مثلاً بابت این كه یك نفر را در جمع تحقیر كرده ایم، بلافاصله عذرخواهی كردن، صورت خوشی ندارد. حتی كار را بدتر می‌كند. چون حواس همه جمع، روی آن موضوع متمركز می‌شود و دلگیری فرد را از ما بیشتر می‌كند. برای عذرخواهی در چنین مواردی، باید سنجیده‌تر و حساب شده‌تر اقدام كنیم. . خداوند در آیات ۳۱ تا ۵۱ سوره قیامت به این نکته توجه می دهد که ارزش عذرخواهی در این است که در زمان خود اتفاق بیفتد و این اندازه طولانی نشود که دیگر ارزش خود را از دست دهد. سعی کنید به موقع و در زمان خود عذرخواهی کنید. نکته قابل توجه این است که اگر این عذرخواهی پس از زمان طولانی اتفاق افتد یا به معنایی عذرتراشی باشد، در این گونه موارد عذرخواهی با شکست مواجه خواهد شد.
همه آدمها گاهی اوقات مرتکب اشتباه می شوند اما همه نمی دانند چطور باید به درستی اشتباهشان را جبران کنند.             همه ما می دانیم عذرخواهی یعنی چه: عذرخواهی ابراز پشیمانی و گناه درمورد حرفی که زده ایم یا کاری که کرده ایم و باعث ناراحتی شده و تقاضای بخشش است. اما همچنین می دانیم که غرورمان را زیر پا گذاشتن و گفتن "معذرت می خواهم"، کار سختی است.
مراحل و آداب عذرخواهی
1. مشکل را پیدا کنید. آیا حرفی نامهربانانه بر زبان آوردید، بااینکه ممکن است راست بوده باشد؟ آیا نتوانستید به قولی که داده اید عمل کنید؟ آیا این رنجش متعلق به گذشته بوده یا جدید است؟ اگر ندانید برای چه باید عذرخواهی کنید، هیچوقت نخواهید توانست به درستی اینکار را انجام دهید. اگر فکر نمی کنید کار اشتباهی انجام داده باشید، آن احساس پشیمانی و ناراحتی را به خاطر احساسی که کسی درنتیجه کاری که شما کرده اید، تجربه می کند، ابراز کنید. با فرض اینکه این تاثیر غیرعمدی بوده است، ریشه عذرخواهی در این است که اثرات و عواقب کارهایی که می کنید را بر فرد مقابل پیشبینی نمی کنید و بعد می فهمید که اثرات مخرب آن عمل شما خیلی بیشتر از فواید آن بوده و آنجاست که می خواهید جبران کنید.
2. مسئولیت تقصیر خود را گردن بگیرید. بدون اینکه نیمی از آن را به گردن دیگران بیندازید. بپذیرید که قطعاً تقصیر شما بوده است. عذرخواهی که تمام و کمال نباشد درست مثل توهین است. عذرخواهی با بهانه آوردن دیگر عذرخواهی نیست. درست است که ممکن است افراد یا چیزهایی دیگری هم در آن تقصیر دست داشته باشند اما شما نمی توانید به خاطر آنها عذرخواهی کنید. شما باید فقط از جانب خودتان عذر بخواهید.
3. متوجه باشید که جای هیچ بهانه ای نیست. به هیچ وجه دنبال بهانه نباشید. عذرخواهی کردن به همراه بهانه آوردن دیگر عذرخواهی به شمار نمی رود. مسئولیت کامل کاری که کرده اید را بر عهده بگیرید. و اگر کسی که از او عذرخواهی می کنید قبول نکرد، بدانید که شایسته آن نبوده است اما باز هم عذرخواهی خود را پس نگیرید و بگویید که معذرت می خواهید.
4. زمان عذرخواهی کردنتان را تعیین کنید. گاهی اوقات بلافاصله بعد از ارتکاب یک اشتباه بهترین زمان برای عذرخواهی است و گاهی اوقات هم نه. نیش یک حرف ناراحت کننده را می توان با یک معذرت خواهی سریع از بین برد اما سایر تقصیرات نیازمند این است که زمانی بگذرد تا قبل از اینکه فرد مقابل بخواهد یک کلمه دیگر از دهان شما بشنود کمی آرام شده باشد. اما هرچه زودتر برای اشتباهتان عذرخواهی کنید، تاثیر گذارتر خواهد بود.
5. عذرخواهیتان را روی کاغذ بیاورید. نامه ای برای فرد موردنظر بنویسید و همه حرفهایی که دوست داشتید رو در رو به او بگویید را در آن بنوسید. اگر چندان با نوشتن راحت نیستید می توانید صدایتان را ضبط کنید. اینکار نه تنها به شما کمک می کند وقتی طرفتان را دیدید یادتان بماند که چه چیزهایی به او بگویید، بلکه می توانید آنرا همراه خود آورده و اگر خجالت می کشید کلاماً آنرا مطرح کنید، به طرفتان بدهید. اما همیشه یادتان باشد که یک عذرخواهی مستقیم و رو در رو و صادقانه همیشه بهتر است. پس سعی کنید اینکار را رو در رو انجام دهید چون عذرخواهی بم نامهف ایمیل یا تلفن نشاندهنده عدم تلاش و اطمینان شماست.
6. با به زبان آوردن تقصیر و احساسی که ممکن است به وجود آورده باشد، شروع کنید. خیلی دقیق اتفاق را توضیح دهید تا طرف مقابل به درستی متوجه شود که برای چه عذر می خواهید. از استفاده کلمه "اما" خودداری کنید (مثلاً نگویید معذرت می خواهم اما...) چون این کلمه نشان می دهد که معذرت نمی خواهید. همچنین نگویید که "معذرت می خواهم که چنین احساسی دارید" یا "معذرت می خواهم که ناراحت شدی". برای کاری که کردید معذرت بخواهید. این جملات اینطور به نظر میرسد که انگار فرد مقابل را متهم می کنید و این معذرت خواهی واقعی نیست. پس برای احساسات آنها ارزش بگذارید و مسئولیت کار خود را قبول کنید.
7. جبران کنید. فکر کنید که چه چیز باعث شد آن کار اشتباه را انجام دهید. آیا به خاطر این است که همیشه برای سر موقع رسیدن یا به خاطر سپردن روزهای مهم تنبل هستید؟ آیا به خاطر این است که عادت دارید به برخی نظرات فوراً واکنش دهید، بدون اینکه لحظه به یک دیدگاه دیگر فکر کنید؟ آیا به خاطر این است که از زندگیتان راضی نیستید و آن را تقصیر دیگران می اندازید؟ مشکل اصلی را پیدا کنید و آنرا برای فرد مقابل توضیح دهید (البته به شکل یک توضیح نه یک بهانه) و به آنها بگویید که برای جبران آن مشکل چه می خواهید بکنید تا دیگر در آینده دوباره اتفاق نیفتد.
8. به خاطر نقشی که در زندگیتان دارند از آنها قدردانی کنید و تاکید کنید که به هیچ وجه قصد خراب کردن رابطه را ندارید. این همان زمانی است که برای طرفتان توضیح دهیم چه چیز این مدت شما را به هم وصل کرده بوده و به عزیزانتان بگویید که واقعاً دوستشان دارید. برایشان بگویید که زندگیتان بدون اعتماد و همراهی آنها چقدر سخت خواهد بود.
9. از آنها یک فرصت دیگر برای جبران اشتباهتان بخواهید. به آنها بگویید که خیلی دوست دارید نشانشان دهید که از اشتباهتان درس گرفته اید  و برای تغییر اوضاع می خواهید اقدام کنید. طلب بخشش کنید و منتظر پاسخشان بمانید. اینکار باعث می شود فرد مقابل قدرت لازم برای غلبه بر موقعیت را احساس کند.
10. صبور باشید. اگر عذرخواهیتان مقبول نشد از آنها به خاطر شنیدن حرفهایتان و اجازه دوباره برای عذرخواهی مجدد در آینده تشکر کنید. مثلاً بگویید که درک می کنید که هنوز از دستتان ناراحت هستند اما از اینکه اجازه عذرخواهی بهتان دادند تشکر کنید. و از آنها بخواهید که اگر نظرشان عوض شد و خواستند که ببینندتان با شما تماس بگیرند. گاهی اوقات افراد می خواهند که بخشندتان اما هنوز به کمی زمان برای آرام شدن نیاز دارند.
11. روی حرفتان بمانید. این مرحله هم مثل بقیه مرحله ها خیلی مهم است. یک عذرخواهی واقعی باید یک تصمیم را به دنبال خود داشته باشد و باید برای جدی کردن عذرخواهیتان همیشه روی قولتان بمانید. درغیراینصورت، عذرخواهیتان معنای خود را از دست می دهد و اعتماد دوباره از بین می رود.
 
هشدارهای مهم در مورد عذر خواهی
• گاهی اوقات تلاش برای عذرخواهی منجر به یک مشاجره دیگر می شود. خیلی مراقب باشید تا دوباره بحثی پیش نیاید و زخم های کهنه سر باز نکند.
• اگر بخشیده شدید خیلی تعجب نکنید.
• هیچوقت معذرت نخواهید مگراینکه واقعاً از ته دل بخواهید. عذرخواهی های مصنوعی خیلی راحت مشخص می شوند، پس اگر برای عذرخواهی آمادگی ندارید، آنقدر روی خودتان کار کنید تا آمادگیش را پیدا کنید.
• حتی اگر فکر می کنید آن نیمی از آن مشکل تقصیر طرف مقابلتان بوده است، در وسط عذرخواهی آن را به زبان نیاورید. حداکثر کاری که می کنید این باشد که خیلی مختصر ذکر کنید که او می تواند برای از میان برداشتن سوءتفاهمات کمکتان کند و بعد دوباره از او عذرخواهی کنید.
• هیچوقت درمورد احساس بدی که دارید حرف نزنید. عذرخواهی درمورد گناه شما، شرمساری شما، ترس از  عدم پذیرش، اضطراب و تنهاییتان نیست، این عذرخواهی مربوط به طرف مقابلتان است.
• هیچوقت تصور نکنید که طرف آسیب دیده با طولانی کردن مدت زمان بخشیدنتان می خواهد شما را تنبیه کند. اما مراقب علائم هشداری باشید که نشان می دهد می خواهند کینه این مشکل را تا ابد در دلشان نگه دارند.

داستان عذر خواهی شاهزاده از یک کودک
پادشاهی که از بستر بیماری برخواسته بود با تنی چند از نزدیکان ، کاخ فرمانروایی را ترک گفته و در میان مردم قدم می زد . به درمانگاه شهر که رسیدند گفت به دیدار پزشک خویش برویم و از او بخاطر آن همه زحمتی که کشیده قدردانی کنیم.
چون وارد درمانگاه شد کودکی را دید که پایش زخمی شده و پزشک پایش را معالجه می نماید. مادر کودک که هنوز پادشاه را نشناخته بود با ناله به پزشک می گفت خدا پای فرزند پادشاه را اینچنین نماید تا دیگر این بلا را بر سر مردم نیاورد .
پادشاه رو به زن کرده و گفت مگر فرزند پادشاه این بلا را بر سر کودکت آورده و مادر گفت آری کودکم در میانه کوچه بود که فرزند پادشاه با اسب خویش چنین بلایی را بر سر کودکم آورد . پادشاه دستور داد فرزندش را بیاورند.  پزشک به زن اشاره نمود که این کسی که اینجاست همان پادشاه است .
زن فکر می کرد به خاطر حرفی که زده او را به جرم گستاخی با تیغ شمشیر به دونیم می کنند . پسرپادشاه را آوردند و پدر به او گفت چرا این گونه کردی و فرزند گفت متوجه نشدم  و کودک را اصلا ندیدم . پدر گفت از این زن و کودکش عذرخواهی کن . فرزند پادشاه روی به کودک نموده عذر خواست پادشاه هم کیسه ایی زر به مادر داده و گفت فرزندم را ببخش .
عذر خواستن از پس اشتباه ، زیبا و به جاست حتی اگر از یک کودک باشد.

بزرگ شدن با عذرخواهي
عذرخواهي نه تنها باعث حفظ حرمت اشخاص و حفظ حرمت خودمان مي‌شود، بلكه از ارزش‌هاي انساني هم پاسداري مي‌كند. فارغ از اينكه انگيزه و علت عذرخواهي چه باشد، آن چيزي كه باعث مي‌شود يك معذرت‌خواهي تاثير كند، جابه‌جا شدن احساس شرم و احساس قدرت بين طرفين معذرت‌خواهي است. ما با عذرخواهي، شرمي را كه در وجود يك شخص ديگر تزريق كرده بوديم، از او مي‌گيريم و آن شرم را به خودمان برمي‌گردانيم و در عوض، به كسي كه مورد رنجش و آزارمان قرار گرفته بود، اين قدرت را مي‌‌دهيم كه ما را ببخشد يا نبخشد.
اينكه وقتي كسي يا كساني را رنجانده‌ايم، اصلا به روي خودمان نياوريم و بگذاريم زمان همه چيز را حل كند، خام‌ترين تصميم ممكن است. عذرخواهي نمادي از استحكام شخصيتي است. نمادي از صداقت است چراكه صادقانه اعتراف مي‌كنيم ما اشتباه كرديم. نمادي از سخاوت است چراكه مي‌خواهيم با شكستن خودمان، يك رابطه ويران را بازسازي كنيم. نمادي از جسارت است چرا كه اين ريسك وجود دارد كه طرف مقابلمان اصلا عذرمان را نپذيرد و حرمت‌مان را بشكند و... اما آموزه‌هاي ديني به ما آموخته‌اند تا زماني كه حواسمان باشد كه ما آدم‌هايي جايزالخطا هستيم و روي زمين خدا، خودمان را با خدا اشتباه نگيريم، هنوز نشانه‌هايي از خير و صلاح در ما وجود دارد.

چه مسائلی باعث می شود که عذرخواهی نکرده و یا با تامل عذرخواهی کنیم؟
مسئلۀ اول این است که گاهی اوقات غرور بر ما غلبه کرده و جلوی این کار ما را می گیرد. گویی دهنمان قفل شده و نمی توانیم چیزی بگوییم. چاره هم این است که کمی به اشتباه خود فکر کرده و سپس با منطق انسانی آنرا بپذیریم و در نتیجه از فرد مقابل عذرخواهی کنیم.
دوم اینکه گاهی اوقات فرد مقابل از نظر ما ارزش عذرخواهی ندارد که این مسئله هم از خودبزرگ بینی ما سرچشمه می گیرد که اندیشه ای غیرانسانی است و باید آنرا از خود دور نمود. چاره این است که به حداقل احترامی که فرد برای خودش دارد فکر کنیم و ارزش خودمان را بالا ببریم. عذر خواهی تخلیۀ نفس است از غرور و تکبر.
دلیل سوم این است که اشتباه خود را کوچک تلقی کرده و در نتیجه نیازی به عذرخواهی نمی بینیم. اما باید به خاطر داشت که کوچکترین اشتباه در نظر دیگران باید بزرگترین اشتباه در نظر ما باشد. در این صورت است که درصد خطاها و اشتباهات ما در زندگی به حداقل می رسد.

چگونه فرهنگ عذرخواهی را تقویت کنیم؟     

در نظر گرفتن اصول و موازین ساده اخلاقی، اجتماعی و دینی
ایجاد انگیزه برای حفظ رابطه
بپذیرید که کامل نیستید
توصیه اسلام به عذرخواهی
اشتباه را بپذیرید
اشتباه خود را کوچک تلقی
تحلیل علت ایجاد تنش
مسئولیت ارتکاب اشتباه را گردن دیگران نیندازید

چگونه عذرخواهی کنیم؟            

 قدم اول در عذرخواهی پذیرفتن اشتباه و خطای مرتکب شده از سوی فرد است. در این صورت نشان می‌دهید که مسئولیت پذیر بوده و خواهان ارتباطات گسترده و صمیمی در سطح فرد و جامعه هستید. قدم بعدی کنار گذاشتن غرور و ترس از تحقیر شدن می‌باشد. پس از آن کلمات و جملاتی متناسب با فرد مقابل بیابید. پس از اینکه دانستید چه چیزی باعث رنجش طرف مقابل شده بخش عمده‌ای از عذرخواهی شما باید به این معطوف باشد که آن رنجش را برطرف کنید. این کار، به شخصی كه از شما رنجیده اجازه می‌دهد كه دیگر در مقابلتان احساس راحتی كند و موضع خصمانه نگیرد.
هرگاه فردی عذرخواهی کرد، شایسته است که طرف مقابل نیز عذر او را بپذیرد؛ حضرت علی علیه‌السلام در این‌باره می‌فرماید: "بدترین مردم کسی است که معذرت خواهی دیگران را نپذیرد و از خطاهایشان درنگذرد."
در عذرخواهی باید سه نکته را در نظر داشت:
1.  درباره کسانی که می‌دانید در اثر خطا و اشتباه گناهی مرتکب شده‌اند می‌بایست تا جایی که امکان دارد حتی برای انجام عمل و کارشان توجیهاتی تراشید تا شخص خود را بیابد و از اشتباه خود درس گیرد.                                                                            2. عذرخواهی باید متناسب با مقدار خطا باشد، نه کمتر و نه بیشتر.
3. مرتکب نشدن به جرم و خطا، بهتر از عذرخواهی است بنابراین انسان نباید کاری کند که مجبور به پوزش باشد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: